De Omgevingswet: wat houdt de nieuwe wet in en wat betekent het voor jou?
KAAG EN BRAASSEM - 'Een wet die gaat over alles wat u buiten ziet, hoort of ruikt.' Zo omschrijft gemeente Katwijk treffend de nieuwe Omgevingswet die op 1 januari in is gegaan. Met de nieuwe wet vindt er een aanzienlijke verandering plaats op het gebied van de regels over bouwen, ruimte, natuur, milieu, infrastructuur en water. Maar wat houdt de komst van de nieuwe Omgevingswet precies in en wat betekent het voor jou?
Als je bijvoorbeeld een heg wil plaatsen of een schuur wilt neerzetten, moet je nu eerst langs veel verschillende loketjes. Zo moet je nu nog eerst bij de gemeente langs, dan naar de provincie en soms ook nog naar het waterschap. Dat is sinds maandag verleden tijd. Je kunt, als je een vergunning wil aanvragen, nu naar één loket.
Je vult alles één keer in en via een nieuw systeem komt die aanvraag bij alle loketten van de overheid terecht waar het terecht zou moeten komen. Ook zie je dan in één oogopslag welke regels er gelden bij jou in de buurt.
Wirwar aan wetten in één wet
Om nu een vergunning te krijgen, zijn er ook een heleboel verschillende regels. Die zijn allemaal verpakt in aparte wetten, bijvoorbeeld over geluidsoverlast of milieuregels. Die wirwar aan wetten wordt nu samen in één wet gestopt: de Omgevingswet. Daarmee moet het een stuk eenvoudiger worden om straks een vergunning aan te vragen en te krijgen.
Door alles op één plek te bundelen, is vanaf het begin duidelijk aan welke voorwaarden je moet voldoen als je iets in de leefomgeving wil veranderen, zoals het bouwen van een tuinhuisje. 'Dat moet de procedure voor aanvragen verkorten', zegt een woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken.
De Omgevingswet biedt op die manier uitkomst voor mensen, bedrijven of gemeenten die iets willen bouwen. 'Een bouwproject kan eerder doorgaan, waardoor mensen ergens eerder kunnen wonen.'
Verschillen tussen grote stad en dorp
In de nieuwe wet wordt ook rekening gehouden met regionale verschillen. Er komt daarvoor meer maatwerk. 'Een stedelijke gemeente kan anders met zaken omgaan dan een klein dorp', zegt de woordvoerder. 'In het ene gebied is er nou eenmaal meer lawaai dan in het andere, waardoor er op de ene plek iets wel mogelijk is en op de andere plek niet.'
De gemeente Den Haag verwacht wel dat de overgang naar het nieuwe systeem 'wennen' zal zijn. 'Het kan zo zijn dat mensen het nieuwe stelsel als minder overzichtelijk gaan ervaren. Niet omdat er meer regels zijn, maar omdat de wetten en verordeningen vanaf 1 januari op één plek zichtbaar gaan worden.'
Lange weg achter de rug
De totstandkoming van de Omgevingswet is er een met vallen en opstaan. Al in 2011 werd de eerste aanzet gegeven tot het ontwikkelen van de wet, waarna al in 2016 een meerderheid in de Eerste Kamer zich achter de wet schaarde. De bekrachtiging van de wet werd vervolgens tig keer uitgesteld, waarna op 14 maart van dit jaar de Eerste Kamer met 41 stemmen voor en 29 stemmen de invoeringsdatum definitief op 1 januari 2024 bepaalde.
'Het is een enorm traject waar we jaren mee bezig zijn geweest', zei demissionair minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties Hugo de Jonge (CDA) op dinsdag 24 oktober bij de vergadering van de Eerste Kamer. De minister omschreef de totstandkoming van de wet als een traject dat 'door de voorgangers van onze voorgangers en soms zelfs door de voorgangers van de voorgangers van onze voorgangers' is ingezet.
Eerste Kamer kritisch op invoer
'Het is best een spannende tijd', vervolgde De Jonge. De minister zei dat het belangrijkste doel van de Omgevingswet een 'nieuwe manier van denken in de gebiedsontwikkeling' is. 'In plaats van vraagstukken over de fysieke leefomgeving per sector te benaderen, biedt de Omgevingswet de mogelijkheid om integraler en met meer samenhang ons werk te doen.'
Volgens De Jonge is de wet 'broodnodig voor de grote opgaven waar we voor staan op het terrein van woningbouw, verduurzaming van de energie, infrastructuur, landbouw en natuur.' Alhoewel de wet op breed draagvlak kan rekenen van het Rijk, bedrijfsleven en provincies, gemeenten en waterschappen, zijn meerdere partijen in de Eerste Kamer (GroenLinks-PvdA, BBB, D66, SP, CDA en 50PLUS) kritisch.
Mogelijke problemen door Omgevingswet
Tijdens die bewuste vergadering werd De Jonge gewezen op mogelijke problemen die zouden ontstaan door de overstap naar het nieuwe systeem. Het zou ontoegankelijk zijn voor burgers, capaciteitstekorten bij gemeenten veroorzaken en voor onduidelijkheid rond betrokkenheid bij plannen zorgen. De Jonge benadrukte - alhoewel niet alles vlekkeloos verloopt - uitstel geen optie is en invoering op 1 januari volgens hem verantwoord is.
